W dobie cyfryzacji pojęcie uczenia poprzez zabawę stanowi oswojoną, integralną część środowiska oświatowego. Dzięki najnowszym osiągnięciom z dziedziny neurodydaktyki coraz szersze grono pedagogów zaczęło dostrzegać korzyści płynące z wykorzystywania gamifikacji w nauczaniu. Dziś już wiemy, że emocje, zabawy i gry edukacyjne odgrywają ważną rolę w procesie poznawczym i wpływają na motywację wewnętrzną do nauki. W niniejszym artykule staramy się przybliżyć zalety pracy metodą projektu badawczego oraz, radzimy, jak nauczyciele fizyki i chemii mogą wykorzystać storytelling na zajęciach, aby podopieczni słuchali z zainteresowaniem.
Czy gamifikacja może wpłynąć na zachowanie ucznia w czasie lekcji?
Co właściwie kryje się pod tym pojęciem? Aleksandra Dykta definiuje grywalizację jako używanie trików i elementów znanych z gier w innym kontekście. To nowy sposób interpretowania mechanizmów obecnych w grach edukacyjnych i przełożenie ich na sytuacje z nimi niezwiązane. Grywalizacja może być zarówno użyciem punktacji czy odznak w konkursie przedmiotowym, jak i zastosowaniem fabuły i strategii znanych z gier podczas lekcji. Gamifikacja (in. grywalizacja lub gryfikacja) wydaje się odpowiadać na wszystkie potrzeby nowoczesnego ucznia – łączy naukę i zabawę, kształtuje umiejętności interpersonalne, uczy współdziałania w grupie i zdrowej rywalizacji. Jedno jest ważne: grywalizacja ma zmienić zachowanie ucznia biorącego udział w grze.
Gry edukacyjne, które zwiększą motywację wewnętrzną i zaangażowanie uczniów
Choć grono zwolenników gamifikacji od kilku lat rośnie, wciąż jest wielu nauczycieli, którzy podchodzą do tego zjawiska sceptycznie. Ich wątpliwości biorą się z przekonania, że gry wideo szkodzą dzieciom, a niektóre z nich powodują agresywne zachowanie ucznia. Tymczasem badacze z Uniwersytetu McMaster i Uniwersytetu Rochester dowiedli, że gry komputerowe nie prowadzą do uszkodzeń narządu wzroku, a nawet mogą poprawiać percepcję wzrokową (Patenaude, 2016). Z kolei psycholog Simone Kühn odkrył, że gry komputerowe zwiększają liczbę szarych komórek i usprawniają obszary w mózgu odpowiedzialne za pamięć, orientację przestrzenną, planowanie, myślenie strategiczne, zdolności motoryczne i wiele innych czynności (Kühn, 2013). Umiejętne wykorzystanie tych faktów pozwoli nauczycielom wpływać na zaangażowanie uczniów podczas lekcji i zwiększać ich motywację wewnętrzną do nauki. W jaki sposób gry edukacyjne mogą oddziaływać na zachowanie ucznia? Karolina Kępska przekonuje, że gamifikacja na zajęciach to kreatywne odejście od sztampowych metod nauczania, technika umożliwiająca głębsze przetwarzanie i zapamiętanie informacji oraz sposób na zwiększenie uczniowskiej autonomii.
Edukacyjne aplikacje mobilne, czyli mobile learning na zajęciach z przedmiotów ścisłych
Oprócz zalet gier edukacyjnych, neurodydaktycy wymieniają również korzyści płynące z wykorzystywania nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych w szkole – aplikacji mobilnych i tablic interaktywnych. Ułatwiają one omawianie trudnych zagadnień oraz prezentowanie doświadczeń chemicznych i fizycznych w sposób atrakcyjny dla ucznia. Edukacyjne aplikacje mobilne to także efektywne narzędzia stosowane w nauczaniu fizyki i chemii metodą rozszerzonej klasy (ang. extended classroom). Z ich pomocą podopieczni mogą być zaangażowani w pracę z materiałem poza godzinami zajęć. Technika rozszerzonej klasy umożliwia uzupełnianie wiedzy wykraczającej poza podstawę programową i analizowanie zagadnień, na które nie wystarcza czasu na lekcjach.
Metoda projektu badawczego i storytelling na lekcjach fizyki i chemii
Realizację podstawy programowej w sposób atrakcyjny dla ucznia ułatwia również praca metodą projektu badawczego i storytelling. Na czym polegają obie techniki nauczania? Wykonywanie projektu badawczego bazuje na samodzielnej pracy podopiecznego lub zespołu uczniów przygotowujących zadanie na podstawie wcześniej ustalonych założeń. Projekt badawczy służy pogłębieniu wiedzy dzieci z zakresu nauk ścisłych lub przyrodniczych. Storytelling to z kolei metoda nauczania wykorzystująca metafory i opowieści w celu zobrazowania uczniom pewnego zagadnienia w sposób pobudzający ich wyobraźnię.
Aktywizujące metody pracy, które wpłyną na motywację wewnętrzną do nauki
Zachęcamy Państwa do udziału w Ogólnopolskiej Konferencji dla Nauczycieli Fizyki i Chemii, która odbędzie się 5 kwietnia 2019 roku w Warszawie. Tematem przewodnim wystąpień są nowatorskie metody nauczania na zajęciach fizyki i chemii. Uczestnicy wydarzenia dowiedzą się, w jaki sposób postawa nauczyciela wpływa na zachowanie ucznia, jak można wykorzystać storytelling podczas lekcji, dlaczego warto pracować metodą projektu badawczego oraz jakie czynniki wpływają na motywację wewnętrzną ucznia. Gwarantujemy wykładowo-warsztatową formę kongresu i wysoki poziom merytoryczny wystąpień. Prelegenci zaprezentują interesujące pomysły na doświadczenia chemiczne i fizyczne oraz skuteczne narzędzia pracy, które uatrakcyjnią zajęcia z przedmiotów ścisłych – aplikacje mobilne, gry edukacyjne i tablice interaktywne.
Jakie rozwiązania zwiększą zaangażowanie uczniów w dobie wysokich technologii?
Inspirujące doświadczenia chemiczne i fizyczne zostaną zaprezentowane podczas panelu warsztatowego zatytułowanego „Metoda projektu badawczego, czyli jak uczyć w praktyce”. Uczestnicy lekcji pokazowej zostaną podzieleni na dwie grupy. W każdej z nich prowadzący omówią następujące zagadnienia:
- Jak pokazać uczniom, że fizyka i chemia może być naukową zabawą?
- W jaki sposób przeprowadzić na zajęciach interesujące doświadczenia chemiczne i fizyczne, które zwiększają zaangażowanie uczniów w czasie lekcji?
- Gdzie nauczyciel może znaleźć niedrogie rozwiązania – odczynniki i sprzęt laboratoryjny?
- Jak projektować jednoznaczne doświadczenia chemiczne i fizyczne, aby podopieczni na długo zapamiętali płynące z nich wnioski?
- Jakie metody pracy zaktywizują ucznia znudzonego, wymagającego lub przygotowującego się do konkursów i olimpiad?